Нийгмийн санаа зоволт эмгэг Шинж тэмдэг, Шалтгаан, Оношилгоо ба Эмчилгээний Арга Замууд

 

Нийгмийн санаа зоволт эмгэг (Social Anxiety Disorder): Шинж тэмдэг, Шалтгаан, Оношилгоо ба Эмчилгээний Арга Замууд

Нийгмийн санаа зоволт эмгэг

Мета гарчиг:
Нийгмийн санаа зоволт эмгэг (Social Anxiety Disorder): Шинж тэмдэг, шалтгаан, оношилгоо, эмчилгээний арга замууд

Мета тайлбар:
Энэхүү нийтлэл нь бусдын үнэлгээ, хяналтаас айдас төрүүлэх нийгмийн санаа зоволт эмгэгийг ойлгож, шинж тэмдэг, шалтгаан, оношилгоо болон эмчилгээний аргуудыг дэлгэрэнгүй тайлбарласан бөгөөд Монголын орчинд нийцсэн эмчилгээний систем, сэтгэцийн дэмжлэг, орчин үеийн эмийн арга замуудыг багтаасан болно.

Нийгмийн санаа зоволт эмгэг гэж

1. Нийгмийн санаа зоволт эмгэг гэж юу вэ?

Нийгмийн санаа зоволт эмгэг (өмнө нь “нийгмийн айдас” буюу социал фобия) гэдэг нь бусдын үнэлгээ, хяналтаас хэт их айдаг сэтгэцийн эмгэг юм. Энэ эмгэгтэй хүмүүс нь нийгмийн орчинд оролцох, ярилцах болон олон нийтийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцохдоо маш их сэтгэл дундуур, айдас мэдэрдэг бөгөөд түүнээс болж өдөр тутмын амьдрал, ажил, суралцах үйл ажиллагаанд саад учруулах тохиолдол гардаг.

Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийн шинж тэмдэг

2. Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийн шинж тэмдэг

Сэтгэцийн шинж тэмдэг:

  • Бусдын үнэлгээ, шүүмжлэхэд маш их айдас мэдрэх
  • Хэлэлцүүлгийн үед ичгүүр, эвдэрсэн сэтгэл байдал
  • Өөрийгөө муугаар харуулах, муухайгаар илэрч магадгүй гэж үзэх
  • Нийгмийн нөхцөлөөс тасралтгүй зайлсхийх хандлага
  • Өнгөрсөн нийгмийн харилцааны сөрөг туршлагаас улам хүчтэй сэтгэл түгшүүр

Биеийн шинж тэмдэг:

  • Царай улаан болох (анхилуун, гэдэс болон хэвлий гэх мэт)
  • Ихээр хөөрөх, дотоод хүчирхийлэлтэй зүрхний цохилт мэдрэгдэх
  • Ихэвчлэн биеийн сэрэмж, мэдрэгч буурах, хөдөлгөөн доройтол илэрч болзошгүй

Монголын орчинд сэтгэцийн эмгэгүүдийг ойлгож, эмчлэх систем хурдан шинэчлэгдэж, олон улсын стандарттай нийцсэн эмчилгээний арга замууд (жишээлбэл, когнитив-бихевиораль эмчилгээ, SSRI зэрэг эмийн эмчилгээ) болон уламжлалт, орон нутгийн дэмжлэгийн системүүдтэй хамтад нь хэрэгжүүлдэг нь энэхүү эмгэгийг илүү үр дүнтэйгээр даван туулах боломжийг олгодог.

Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийн шалтгаанууд

3. Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийн шалтгаанууд

  • Удамшлын хүчин зүйл:
    Гэр бүлийн дотор ижил эмгэгийн түүх байгаа бол эмгэг үүсэх магадлал нэмэгддэг.

  • Орчны хүчин зүйл:
    Өсвөр насны турш нийгмийн дотроос сөрөг туршлага (боролдол, цочрол, ичгүүр зэрэг) эсвэл хэт их хянагдсан, хамгаалалттай хүмүүжил нь эмгэгийг төрүүлэхэд нөлөөлдөг.

  • Нейрохимийн хүчин зүйл:
    Тархины эмзэг хэсгүүд (жишээлбэл, амигдала, префронтал кортикс) болон серотониний зэрэг нейротрансмиттерүүдийн тогтворгүй байдал нь сэтгэцийн эмгэгийг дэмждэг.

  • Монголын орчинд:
    Одоогийн Монголын сэтгэцийн эмчилгээний систем, үндэсний эрүүл мэндийн бодлого болон сэтгэцийн дэмжлэгийн төвүүд нь сэтгэцийн эмгэгийг үр дүнтэйгээр эмчлэх, хамтын дэмжлэг үзүүлэх чиглэлд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулсаар байна.

Оношилгоо ба Шалгалт

4. Оношилгоо ба Шалгалт

Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийг оношлоход мэргэжлийн сэтгэцийн эмч, сэтгэцийн зөвлөхүүд дараах арга хэмжээг авдаг:

  • Оношилгооны шалгуур:

    • Нийгмийн нөхцөлд маш их айдас, сэтгэл түгшүүр илэрч, өдөр тутмын амьдралд саад учруулах
    • Бусдын сөрөг үнэлгээг айдас төрүүлэх, нийгмийн нөхцөлөөс тасралтгүй зайлсхийх
    • Дарамт, үргэлжилсэн шинж тэмдэг (хамгийн багадаа 6 сар үргэлжилдэг)

  • Психологийн болон сэтгэцийн үнэлгээ:
    Өөрийн үйл ажиллагааны түүх, сэтгэцийн байдлыг нарийн судалж, шаардлагатай үед биед эмгэгтэй холбоотой бусад шалгалт (цусны, нейрологийн) хийгддэг.

Эмчилгээний Арга Замууд

5. Эмчилгээний Арга Замууд

Нийгмийн санаа зоволт эмгэгийг эмчлэхэд олон чиглэл, аргуудыг хамтад нь хэрэгжүүлдэг.

Сэтгэцийн эмчилгээ:

  • Когнитив-бихевиораль эмчилгээ (CBT):
    Сөрөг бодол, мэдрэмжийг танин мэдэх, тэдгээрийг эерэг, бодитой байдалд шилжүүлэх сургалт явуулдаг.

  • Нийтэд танилцуулах эмчилгээ (Exposure Therapy):
    Аажмаар айдсыг даван туулах, нийгмийн нөхцөлд туршлага хуримтлуулах арга зам.

  • Эрсдэл багасгах эмчилгээ:
    Йога, бясалгал, амьсгалын дасгал гэх мэт стресстэй холбоотой арга замуудыг хэрэглэдэг.

Эмийн эмчилгээ:

  • Сонгон хэрэглэгддэг эм:
    • Сонзогсон серотониний дахин шингээх эсэргүүцэгч (SSRI): Флуоксетин, Сертралин зэрэг
    • Серотонин-норадреналин дахин шингээх эсэргүүцэгч (SNRI): Венафаксин, Дулоксетин зэрэг
    • Бензодиазепин: Тогтмол хэрэглээ биш, богино хугацааны үед айдас багасгахад ашиглагдана
    • Бета блокатор: Биеийн айдас, зүрхний цохилтыг намдахад тусалдаг

Монголын эмчилгээний орчинд:
Монгол улсын үндэсний эрүүл мэндийн систем болон сэтгэцийн эмчилгээний төвүүд нь орчин үеийн эмчилгээний арга замуудыг (CBT, эмийн эмчилгээ) уламжлалт арьс эмчилгээ, биеийн эмчилгээний хослолтой хамтад нь хэрэгжүүлдэг бөгөөд эмч, сэтгэцийн зөвлөхийн хамтын ажиллагааг дэмждэг.

Багийн эмчилгээ ба дэмжлэг:
Ижил асуудалтай хүмүүстэй уулзах, туршлага хуваалцах, сэтгэцийн дэмжлэгийг солилцох багийн эмчилгээ нь чухал үүрэгтэй.

Өдөр Тутмын Менежмент

6. Урьдчилан Сэргийлэх, Өдөр Тутмын Менежмент

  • Амьдралын хэв маяг:
    Тогтмол унтах, эрүүл хооллолт, тогтмол дасгал хөдөлгөөн зэрэг нь сэтгэцийн эмгэгийг багасгахад тусалдаг.
  • Стресс удирдах арга замууд:
    Йога, бясалгал, амьсгалын дасгал, сонирхолтой үйл ажиллагаагаар стресстэй тулгарсан үед сэтгэцийн ачааллыг бууруулна.
  • Нийгмийн ур чадварын сургалт:
    Өөрийгөө илэрхийлэх, олон нийтийн харилцааг сайжруулах сургалтууд нь эмгэгийг даван туулахад дэмжлэг үзүүлдэг.
  • Монголын нөхцөлд:
    Монголын нийгэмд сэтгэцийн эмгэгүүдийг ойлгож, эмчлэх систем болон улсын дэмжлэг, сэтгэцийн зөвлөгөө олгодог байгууллагууд улам бүр идэвхжиж, нийгмийн санаа зоволт эмгэгтэй хүмүүст хамтын дэмжлэг үзүүлж байна.

Статистик ба Судалгааны Үр Дүн

7. Статистик ба Судалгааны Үр Дүн

Олон улсын судалгаагаар нийгмийн санаа зоволт эмгэгтэй хүмүүсийн тоо дэлхий даяар ойролцоогоор 7–10%-ийг эзэлдэг. Монголын сэтгэцийн эмчилгээний төвүүд, оюутан, залуучуудын дунд энэ эмгэгийн түгээмэл байдал нэмэгдэж байгаа бөгөөд энэ нь сэтгэцийн эмгэг, уйтгарал, цочрол зэрэгтэй нягт холбоотой гэж үздэг.

Энэ эмгэгийг эмчилгээгүй үлдээх нь дотоод сэтгэл түгшүүр, нийгмийн харилцааны саад, мэргэжлийн болон боловсролын хүрээнд сөрөг үр дагавар авчирч болзошгүй тул эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг цаг тухайд нь авах нь чухал юм.

Эмчилгээний Үр Дүн ба Урьдчилан Сэргийлэх Боломж

8. Эмчилгээний Үр Дүн ба Урьдчилан Сэргийлэх Боломж

Эмчилгээний зөвлөгөө, сэтгэцийн эмчилгээ болон эмийн эмчилгээг хамтад нь хэрэгжүүлснээр эмгэгийг тогтворжуулах, өдөр тутмын амьдралын чанарыг дээшлүүлэх боломж өндөр байдаг. Тогтмол эмчилгээ, дэмжлэгийн систем, багийн эмчилгээ, мөн улс орныхоо сэтгэцийн эмчилгээний төвүүдтэй холбогдон эмчилгээ хийснээр нийгмийн санаа зоволт эмгэгийг илүү үр дүнтэйгээр даван туулах боломжтой.

9. Дүгнэлт

Нийгмийн санаа зоволт эмгэг нь бусдын үнэлгээ, хяналтаас айдас төрүүлэх сэтгэцийн эмгэг бөгөөд нийгмийн харилцаанд идэвхтэй оролцохдоо маш их саад учруулах нь онцлог юм. Хэрэв та эсвэл таны ойрын хүн ийм шинж тэмдэг илэрч байвал, цаг тухайд нь мэргэжлийн зөвлөгөө, сэтгэцийн эмчилгээ болон шаардлагатай үед эмийн эмчилгээг хамтад нь хэрэгжүүлж, эрүүл, сайн амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд анхаарах нь зүйтэй. Монголын орчинд сэтгэцийн эмчилгээний систем, улсын дэмжлэг болон уламжлалт арга замууд нь эмгэгийг даван туулахад том хувь нэмэр оруулах болно.

Комментарии

Отправить комментарий