Функциональ гэдэсний эмгэг : Үүсэх шалтгаан, оношилгоо, эмчилгээ ба урьдчилан сэргийлэх Зөвлөгөө

 

Функциональ гэдэсний эмгэг (Functional Gastrointestinal Disorder): Үүсэх шалтгаан, оношилгоо, эмчилгээ ба урьдчилан сэргийлэх Зөвлөгөө

Функциональ гэдэсний эмгэг

Мета гарчиг:
Функциональ гэдэсний эмгэг (FGID): Үүсэх шалтгаан, оношилгоо, эмчилгээний арга замууд ба амьдралын хэв маягийн зөвлөгөө

Мета тайлбар:
Энэхүү нийтлэл нь бодит онцлог өвчнийг илтгэхгүй ч тархи, гэдэсний хоорондхи нарийн холбоо, стресс, сэтгэлзүй болон амьдралын хэв маягийн нарийн ялгаанаас үүдэлтэй функциональ гэдэсний эмгэгийн үүсэх шалтгаан, илрэх шинж тэмдэг, оношилгоо, эмчилгээ ба урьдчилан сэргийлэх арга замуудыг дэлгэрэнгүй авч үзнэ. Мэдээлэл нь дэлхий нийтийн судалгааны үр дүн болон Монголын эмнэлгийн орчинд нийцүүлэн боловсруулагдсан болно.

Функциональ гэдэсний эмгэг гэж юу вэ

1. Функциональ гэдэсний эмгэг гэж юу вэ?

Функциональ гэдэсний эмгэг гэдэг нь хоол боловсруулах замын гадаргуу дээр онцгой бүтэц, үрэвслийн эсвэл өвчинтэй холбоотой том гэдэсний үзэгдэл илэрч байгаагүй ч, тархи ба гэдэсийн хоорондхи нарийн холбоо муутай болж, гэдэсний хөдөлгөөн, сэтгэл зүй болон өөхөөр дамжуулан өвчин, илэрч буй мэдрэмжүүдийг төрүүлэх нөхцөл байдлыг хэлдэг. Өгөгдсөн шалгалтууд (эндоскопи, цусны, зураг, гэх мэт) “багц хэв маяг” гэж үздэг боловч, хоол боловсруулах замын эмгэгийн шалтгаанууд нь нарийн микродундын өөрчлөлт, стресс, гормоны тэнцвэр алдагдал зэрэг олон хүчин зүйлсийн нийлбэрээр үүсдэг.

Функциональ гэдэсний эмгэг үүсэх гол шалтгаанууд

2. Функциональ гэдэсний эмгэг үүсэх гол шалтгаанууд

Энэ эмгэгийг үүсгэгч хүчин зүйлс нь олон төрлийн бөгөөд гол нь:

  • Тархи ба гэдэсийн харилцааны асуудал:
    Бидний биед гэдэс ба тархи тасралтгүй холбоотой бөгөөд энэ харилцааны “нейрогастроинтеракшн” муу болсноор гэдэсний хөдөлгөөн, амьсгалын болон мэдрэлийн үйл ажиллагаа өөрчлөгдөж, илүү мэдрэмжтэй байдал үүсдэг.

  • Стресс, сэтгэлзүй:
    Сэтгэл санааны тогтворгүй байдал, уур хилэн, зангилаа, сэтгэл гутрал зэрэг нь гэдэсний үйл ажиллагааг саатуулж, илүү мэдрэмж, өвчин, дутуу мэдрэмжийг төрүүлдэг.

  • Хоол хүнсний дутагдал болон амьдралын хэв маяг:
    Багцгүй, тогтворгүй хооллох зуршил, хэт их кофеин, архи, эсвэл хүчилтэй хүнс хэрэглэх нь гэдэсний үйл ажиллагааны тэнцвэрийг алдагдуулдаг.

  • Генетик болон бие махбодийн онцлог:
    Гэр бүлийн түүх, нас, хүйс, биеийн бүтэц зэрэг хүчин зүйлс нь функциональ гэдэсний эмгэг үүсэхэд нөлөөлдөг.

  • Гэдэсний микробиотын тэнцвэр алдагдал:
    Гэдэсний олон төрлийн бактериа, микробын тэнцвэр эвдрэх нь гэдэсний халамж болон үр дүнд сөрөг нөлөө үзүүлж, илүү мэдрэмж, үрэвслийг төрүүлэх боломжтой.

Функциональ гэдэсний эмгэгийн гол шинж тэмдэгүүд

3. Функциональ гэдэсний эмгэгийн гол шинж тэмдэгүүд

Хүн бүрд илрэх үндсэн шинжүүд дараах байдалтай байдаг:

  • Хоол боловсруулах дутуу мэдрэмж:
    Хоол идсэн үед дотроос илүү хурдан дутуу, илүү их түгшүүр, түгшүүр, дотроос ялгаатай мэдрэмж төрдөг.

  • Өвчин, илүүдэл мэдрэмж:
    Гэдэсний өвчин, хөндлөн мэдрэмж, доторх мэдрэмж нь тогтмол эсвэл удаан үргэлжилж, амьдралын чанарт сөрөг нөлөө үзүүлдэг.

  • Хоол боловсруулах замын хөдөлгөөний дутагдал:
    Гэдэсний хөдөлгөөн, шилжилт, нүүлгэн шилжүүлэлт зэрэг нь эвдрэх буюу эмгэгтэй байдал үүсгэж болзошгүй.

Оношилгоо болон шалгалтууд

4. Оношилгоо болон шалгалтууд

Функциональ гэдэсний эмгэгийг оношлоход зөвхөн “гэрлийн хэв маяг” биш, бусад эмгэгийг тусгасангүйг баталгаажуулахын тулд дараах шалгалтуудыг хийдэг:

  • Өвчтөний түүх, асуулга (түүх судалгаа):
    Симптом эхэлсэн огноо, хооллох зуршил, ийн хэв маяг, стрессийн түвшин зэрэг нь нарийн асууж тодруулах.

  • Биеийн шалгалт:
    Гэдэсний массаж, доторх мэдрэмж, өвчнийг тодорхойлох.

  • Дотоод үзлэг (эндоскопи, УЗ, CT):
    Өндөр, илрэх өвчнийг үүсгэж болох физик хэлбэрийн эмгэг (гагц, үрэвслийн дутагдал, эсвэл тэдгээрийнгүй) байхгүйг шалгана.

  • Цус болон боолт шалгалт:
    Эмгэгтэй холбоотой дотоод үүсгэгч хүчин зүйлсийг үзэж, бие махбодийн бусад асуудлыг шалгана.

Эмчилгээ болон менежментийн арга замууд

5. Эмчилгээ болон менежментийн арга замууд

Хүн бүрийн шинж тэмдэг, үүссэн шалтгаан нь ялгаатай тул, эмчилгээг хувийн хэмжээнд зохицуулах нь чухал юм. Ерөнхий эмчилгээний хослол нь:

(1) Амьдралын хэв маягийн засвар ба зөв зохистой зуршил:

  • Тогтмол, тэнцвэртэй хооллох; удаан хугацааны, тогтворгүй хооллолтыг бууруулах.
  • Хэт их кофеин, архи, эсвэл хүчилтэй хүнсийг багасгах.
  • Тогтмол дасгал хөдөлгөөн, хангалттай унтах ба стрессийг багасгах арга замуудыг хэрэгжүүлэх.

(2) Стресс ба сэтгэлзүйн эмчилгээ:

  • Когнитив-бихевиораль эмчилгээ (CBT), зэрэг нь сэтгэл санааг тайван болгоод гэдэсний үйл ажиллагааг сайжруулна.
  • Хүнд сэтгэл гутрал, сэтгэл зүйн эмгэг байвал мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөний дагуу антидепрессант (SSRI гэх мэт) хэрэглэж болно.

(3) Эмийн эмчилгээ:

  • Прокинетик эм: Гэдэсний хөдөлгөөн, шилжилт хөдөлгөөнийг дэмжих.
  • Ходоодны хүчил багасгагч эм: PPI болон H2 блокатор зэрэг нь ходоодны хүчил, , соёлын дутагдал зэргийн шинж тэмдэгийг намдахад тусална.
  • Антиспазм эм болон зөөлөн анальгетикүүд: Гэдэсний өвчин, хөндлөн мэдрэмжийг тайлангаар намдахад хэрэглэгддэг.

(4) Эрүүл хооллолт болон диет:

  • Гэдэсний ажиллахад ачаалал үүсгэхгүй, тэжээллэг ба амар шингээлттэй хүнс хэрэглэж, муу хүчилтэй, өтөг ихтэй хүнсээс зайлсхийх.
  • Гэдэсний микробиотын тэнцвэрийг сайжруулахын тулд аиотик, үүсгэгч бүтээгдэхүүнүүдийг хэрэглэж болно.
  • Өдөр бүрийн хүнсний өдөрлөг бичиж, ямар хүнс нь шинж тэмдгийг өөрчлөгдөж байгааг тогтмол хянах.

Урьдчилан сэргийлэх ба амьдралын зөв дадал

6. Урьдчилан сэргийлэх ба амьдралын зөв дадал

Функциональ гэдэсний эмгэгийг урьдчилан сэргийлэхийн тулд дараах зөвлөгөөг хэрэгжүүлээрэй:

  • Стресс удирдах: Тогтмол бясалгал, йог, амьсгалын дасгал зэрэг нь сэтгэл зүйг тайван болгож, гэдэсний үйл ажиллагааг сайжруулна.
  • Тогтмэр унтах: Өдөр бүр 7–8 цаг хангалттай, тогтвортой унтаж, гормоны тэнцвэр, өөрийн биед эерэг нөлөө үзүүлнэ.
  • Тэнцвэртэй хооллолт ба дасгал хөдөлгөөн: Хоолны дутагдлыг барьж, тэжээллэг хүнс хэрэглэж, энгийн, удаан хугацааны дасгал хөдөлгөөнөөр гэдэсний үйл ажиллагааг дэмжнэ.
  • Эмчийн зөвлөгөө, шалгалт: Шинж тэмдэгүүд удаан үргэлжилбэл, эмнэлгийн мэргэжлийн зөвлөгөө, шалгалтыг тогтмол хийх нь чухал.

7. Дүгнэлт

Функциональ гэдэсний эмгэг нь томхон физик өвчин, үрэвслийн дутагдалгүй ч тархи, гэдэсний нарийн холбоо муутай, стресс, сэтгэл зүй болон амьдралын хэв маягийн олон хүчин зүйлсийн нийлбэрээр үүсдэг. Хэрэв таныг хоол идэх үед дутуу мэдрэмж, өвчин, өвчлөсөн мэдрэмж, эсвэл доторх үйл ажиллагааны эмгэг зовж байвал, яг одоогийн нөхцлийг үнэлж, эмчийн зөвлөгөөг дагаж зөв эмчилгээг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Тогтмол эрүүл амьдралын хэв маяг, зөв хооллолт, сэтгэлзүйн болон эмийн тусламжийг хамтад нь хэрэгжүүлснээр таны гэрлийн системийг сайжруулж, амьдралын чанарыг дээшлүүлэх боломжтой.

Дүгнэлт ба Зөвлөгөө

Функциональ гэдэсний эмгэг нь биед илэрч буй энгийн гэхдээ хүнд мэдрэмж, тархи ба гэдэсийн нарийн холбоо муутай байдлаас үүдэлтэй. Хэрэв таны гэрэл, гэдэсний үйл ажиллагаа тасралтгүй сэтгэл гутрал, стрессийн үр дүнд эмгэг үүсгэж байвал, зөв амьдралын хэв маяг, тэжээллэг хооллолт, сэтгэл зүй, эмийн болон диетын зөвлөгөөг хэрэгжүүлснээр илүү амар, эрүүл гэдэсийг хадгалах боломжтой. Монголын эмнэлгийн төвүүдийн зөвлөгөө болон дэлхий нийтлэг судалгааны үр дүнгүүдийг харгалзан, шаардлагатай үед мэргэжлийн эмчид хандаарай.

Комментарии

Отправить комментарий