Чих бөглөрөх үед - Шалтгаан, урьдчилан сэргийлэлт, эмчилгээ

 

Чих бөглөрөх үед - Шалтгаан, урьдчилан сэргийлэлт, эмчилгээ

1. Чих бөглөрөх гэж юу вэ?

Чих бөглөрөх нь ихэвчлэн даралтын өөрчлөлтөөс болж үүсдэг. Онгоцоор нисэх, усанд шумбах, өндөрлөг газар очих зэрэг үед чихэнд даралтын өөрчлөлт бий болж, бөглөрөх мэдрэмж төрдөг. Үүнийг агаарын даралтын өөрчлөлтөөс үүдэлтэй чихний даралтын эмгэг гэж нэрлэдэг бөгөөд үүнийг баротравм (barotrauma) буюу даралттай холбоотой гэмтэл гэж үздэг.

Чих бөглөрөх хамгийн түгээмэл шалтгаанууд:

🛫 Онгоцны хөөрөлт, буулт – Онгоцны доторх даралт хурдан өөрчлөгдөхөд дунд чих дэх даралт гадаад орчны даралттай тохирохгүй болж, бөглөрсөн мэт мэдрэмж төрдөг.

🤿 Усан дор шумбах (Скуба дайвинг) – Усны даралт хурдан нэмэгдэхэд чихний дотоод даралт тэнцвэрээ алдаж, хэт их ачаалал өгснөөр өвдөх, бөглөрөх мэдрэмж төрдөг.

🏔 Өндөрлөг газар гарах – Ууланд авирах, хурдтайгаар өндөрлөг газар хүрэх үед агаарын даралт багасах тул чих бөглөрөх, дүлийрэх мэдрэмж төрдөг.

🎢 Хурдтай цахилгаан шат, сэдэвчилсэн паркийн тоглоомууд – Хурдтай дээшлэх эсвэл доошлох үед чихний даралт тохирохгүй болж, бөглөрөх мэдрэмж үүсдэг.

💨 Хамрын битүүрэл, харшил, хамрын хөндийн үрэвсэл – Юстахийн суваг (Eustachian tube) буюу чих-ам хоорондын суваг битүүрвэл, дунд чихний даралт тэнцвэргүй болж, бөглөрсөн мэт мэдрэгдэнэ.

---

2. Чих бөглөрөх үед илрэх шинж тэмдгүүд

✅ Чихэнд даралт мэдрэгдэх, дүлий оргих
✅ Сонсгол муудах, сулрах
✅ Чихэнд өвдөлт, хөндүүрлэх
✅ Шуугих, пис хийх дуу сонсогдох (чих шуугих)
✅ Толгой эргэх, тэнцвэр алдагдах
✅ Хүнд тохиолдолд чихнээс шингэн эсвэл цус гарах (чихний хэнгэргэн хальс гэмтэх үед)

---

3. Чих бөглөрөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга

💦 Шингэн их уух – Шингэн дутагдалтай байвал салстын шингэн хатах тул, чих доторх даралт тэнцвэржихэд хүндрэлтэй болдог.

🍬 Чихэр хүлхэх, бохь зажлах – Хамрын болон хоолойны булчингууд ажиллаж, Юстахийн суваг нээгдэж, даралт жигдрэхэд тусална.

👃 Хамрын хөндийг чийгшүүлэх – Хамрын ханиад, харшлаас үүдэлтэй хамрын битүүрэлтэй бол шүршдэг эм (хамрын судсыг агшаагч) хэрэглэх.

🛫 Онгоцоор нисэх үед дараах аргуудыг ашиглаарай:
✔ Хөөрөх, буух үед ус уух, залгих, бохь зажлах
✔ Нэг хамраа хааж, амаа хаалттай байлгаад зөөлөн амьсгал гаргах (Valsalva maneuver)
✔ Хамрын битүүрэлтэй бол урьдчилан эмчилгээ хийх

🤿 Усан дор шумбах үед дараах зүйлсийг анхаараарай:
✔ Гүн шумбалтад орохын өмнө удаанаар бууж, даралтаа тохируулах
✔ Юстахийн сувагт ачаалал өгөхгүйн тулд тайван амьсгалах

🏔 Өндөрлөг газар гарахдаа аажим аажмаар дасан зохицох хэрэгтэй.

---

4. Чих бөглөрсөн үед ямар арга хэмжээ авах вэ?

🟢 Гэрийн нөхцөлд хэрэгжүүлж болох энгийн аргууд:
✅ Хамраа чимхэж, амаа хаалттай байлган бага зэрэг агаар шахах (Valsalva maneuver)
✅ Янз бүрийн хоолойны дасгал хийх (залгих, эвшээх, амаа ангайх гэх мэт)
✅ Хамрын шүршдэг эм ашиглаж, хамрын хөндийг нээх
✅ Халуун жин (дулаан уур) тавих

🔴 Хэрэв дараах шинж тэмдэг илэрвэл эмчид хандах хэрэгтэй:
❗ Чих хүчтэй өвдөх, дотор муухайрах, толгой эргэх
❗ Чихнээс шингэн эсвэл цус гоожих
❗ Чих бөглөрөл 2-оос дээш хоног үргэлжлэх

---

5. Чих бөглөрөл эмчлэх арга

💊 Эмийн эмчилгээ:
✔ Хамрын битүүрэлтэй бол хамрын шүршдэг эм хэрэглэх
✔ Харшилтай бол антигистамин хэрэглэх
✔ Халдвар байвал антибиотик хэрэглэж болохыг эмч зөвлөнө

👨‍⚕️ Эмнэлгийн тусламж авах шаардлагатай тохиолдолд:
✔ Чихний дотоод даралтын хэмжилт хийлгэх
✔ Хэт их даралттай бол мэргэжлийн эмчийн зөвлөгөөгөөр чихэнд жижиг гуурс тавих

---

6. Чих бөглөрөх үед зайлсхийх зүйлс

🚫 Хүчтэй хамраа нийх – Даралт хэт ихсэж, дотоод гэмтэл үүсгэж болзошгүй.
🚫 Чих рүүгээ хурц зүйл хийх (хөвөн, төмөр саваа гэх мэт) – Чихний хэнгэргэн хальсыг гэмтээх эрсдэлтэй.
🚫 Шумбалт, өндөрлөг газар явахыг хэтэрхий огцом хийхгүй байх – Даралтын өөрчлөлтөд гэнэт өртөх нь асуудал дагуулж болзошгүй.

---

7. Дүгнэлт

Чих бөглөрөх нь ихэнхдээ түр зуурын асуудал байдаг ч, зарим тохиолдолд удаан үргэлжилж, хүчтэй өвдөлт үүсгэж болзошгүй. Онгоцоор нисэх, усанд шумбах, өндөрлөг газар очихоос өмнө урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнүүдийг авах нь хамгийн үр дүнтэй хамгаалалт болно.

✅ Хэрэв чих бөглөрсөн байдал 2-3 хоногоос дээш үргэлжилж, өвдөлт нэмэгдэж байвал эмчид хандах нь чухал!